Powstanie 1956 roku w Budapeszcie pamiętam, jako pierwszą przeprowadzoną na tak wielką skalę, próbę wyrwania się z pęt wspólnego dla nas wroga. Warszawa w tym czasie żyła pełnią wolności, o jakiej przedtem i długo, długo potem nikt nie śmiał marzyć. Polacy przyjeżdżający z węgierskiej stolicy często nawet w obecności dygnitarzy z Biura Politycznego otwarcie i bez żadnych aluzji opowiadali publicznie o tym, jak rosyjskie czołgi tratują i rozjeżdżają węgierską rewolucję, która zapragnęła wolności. Polskie gazety wobec obezwładnionej wtedy cenzury pokazywały zdjęcia z Budapesztu, gdzie na czterech rogach rynku stały sowieckie czołgi przy absolutnej wokół nich pustce. Budapeszt był martwy. W tej sytuacji spontaniczne oddawanie krwi, pieniędzy, lekarstw, koców i żywności było patriotycznym obowiązkiem każdego, kto chciał, aby Węgry były równie wolnym krajem, jak Polska. Potem zarówno w Polsce, jak i na Węgrzech przystąpiono do zawracania z drogi do wolności. U nas powoli, łagodnie i coraz bardziej twardo, tam rozstrzeliwano, maltretowano i skazywano na długoletnie więzienia. Tysiące ludzi uciekło z socjalistycznego piekła, przez otwartą granicę węgiersko-austriacką. Wielcy tego świata biernie przyglądali się węgierskiej tragedii. Dla nas było to - a może nawet i nadal jeszcze jest – poważnym ostrzeżeniem przed liczeniem na jakąkolwiek istotną pomoc ze strony wolnych państw Zachodu. Głęboki ślad tych represji na Węgrzech widać było jeszcze 33 lata później, kiedy u nas już kilka miesięcy był rząd Mazowieckiego, tam w urzędach wisiał jeszcze portret Lenina. Węgierskie powstanie 1956 roku nie byłoby możliwe, gdyby nie długoletnia, a nawet wielowiekowa tradycja narodowa własnej drogi do wolności. Na tej drodze splatają się polskie i węgierskie losy, które warto poznać, a nawet naśladować i podziwiać.