Już w 2003 roku kilku działaczy opozycji Solidarnościowej z lat 1980-1989 poznało treść części dokumentów, które gromadziła przeciw nim PRL-owska Służba Bezpieczeństwa. W miarę upływu czasu grupa "osób pokrzywdzonych w rozumieniu ustawy o IPN" (tj. zaangażowanych w przeszłości w opozycji antykomunistycznej) powiększała się, a IPN rozpoczął przekazywanie "pokrzywdzonym" danych funkcjonariuszy bezpieki i ich tajnych współpracowników. W dyskusjach z udziałem byłych i obecnych działaczy "Solidarności" zastanawiano się jak uzyskaną wiedzę przekazać opinii publicznej. W listopadzie 2004 roku Przewodniczący Zarządu Regionu Wojciech Buczak zwrócił się z apelem do osób, które otrzymały dokumentacje z IPN, aby tą wiedzą dzieliły się z "S" i przekazywały do ZR kopie dokumentacji. Apel ten ponowił później Zarząd Regionu. Pierwszymi, którzy odpowiedzieli ? przekazując pełną dokumentację ? byli Stanisław Łakomy, Ewa i Józef Konkelowie, Marian Krztoń, Wojciech Buczak, Andrzej Filipczyk, Marian Irzyk, Michał Stręk, Marek Wójcik, Piotr Myśliwiec, Wiesław Myśliwiec.

W styczniu 2005 r. Wojciech Buczak zaprosił do siedziby ZR ponad 30 byłych działaczy Solidarności i opozycji Solidarnościowej, o których była wiedza, że posiadali status "osoby pokrzywdzonej". Zebrani zdecydowali:

? Przypomnieć społeczeństwu nazwiska działaczy PZPR z lat 1978-1988 (Komitety Wojewódzki i Miejskie z terenu woj. rzeszowskiego)

? Przekazać opinii publicznej dane funkcjonariuszy SB, którzy inwigilowali opozycję

? Przekazać informację o tajnych współpracownikach SB, których dane odtajnił osobom pokrzywdzonym Instytut Pamięci Narodowej

? Przekazać dane prokuratorów i sędziów sądów karnych i wojskowych, którzy orzekali kary więzienia stosowali sankcje wobec działaczy opozycji. W celu realizacji tych zadań powołano przy ZR ? Grupę Ujawnić Prawdę. Wybrano pełnomocników Grupy: St. Alota, A. Filipczyka, J. Szkutnika, M. Wójcika.

Wszystkie wymienione wcześniej informacje mogły pochodzić wyłącznie z dokumentacji otrzymanej przez "pokrzywdzonych" od IPN-u, zaś składy KW i KM PZPR z dokumentów źródłowych. Sygnatariusze Grupy (założycieli było 32) zobowiązali się do przekazania pełnej dokumentacji w tym w całości tzw. not zawierających dane funkcjonariuszy SB i agentów SB.

Pierwsza publikacja list zawierających wymienione wykazy odbyła się w maju 2005 r. przy bardzo dużym zainteresowaniu opinii publicznej i mediów. Kolejne aktualizacje list odbywały się w VI 2005, XII 2005, II 2006, IV 2006.

W wyniku rocznej działalności Grupy 66-ciu jej członków przekazało opinii publicznej za pośrednictwem stron internetowych www.opcja.pop.pl i www.akta.bies.pl dane: 322 funkcjonariuszy SB i MO,16-tu prokuratorów wojskowych, 21 prokuratorów "cywilnych",13-tu sędziów sądów karnych i 17-tu sędziów sądów wojskowych oraz 270 agentów SB. Pełnomocnicy rzeszowskiej GUP po publikacji list odbyli 13 spotkań z byłymi TW na wniosek tych ostatnich, oraz 4 spotkania z byłymi funkcjonariuszami MO i SB, również na ich wniosek. Za pośrednictwem Grupy trzech z 220 ujawnionych agentów bezpieki przeprosiło pokrzywdzonych i poprosiło o wybaczenie. Do pełnomocników Grupy przyszła również osoba, której nie ma na otrzymanych przez pokrzywdzonych notach lecz w przeszłości podpisała współpracę, nigdy jej nie podjęła i w końcu odmówiła spotkań z SB.

Największa organizacja Związku w Regionie po publikacji GUP pozbawiła członkostwa NSZZ "Solidarność" osoby, które w przeszłości były agentami SB, poza osobą, która przyznała się do współpracy i poprosiła o wybaczenie. Zarząd Regionu zaapelował do zebrań dokonujących wyboru władz organizacji zakładowych, by warunkiem kandydowania na funkcje było oświadczenie o braku współpracy z wywiadem PRL i państw układu warszawskiego. Proces "obywatelskiej lustracji" rozszerzył się na Polskę. Grupy Ujawnić Prawdę działają: w Lublinie, na Śląsku, w Krakowie, w Gdańsku, Koszalinie. "Solidarność" sama zmierzyła się z trudnym problemem działania agentury SB we własnym środowisku, nie powierzając tej roli mediom.

Wynikiem procesu, jaki rozpoczęliśmy niewiele ponad rok temu, jest zapowiedź nowelizacji Ustawy o IPN, której efektem będzie powszechne udostępnienie informacji o funkcjonariuszach SB i ich tajnych agentach. Zgodnie z zapowiedziami ma ulec likwidacji zapis o statusie pokrzywdzonego. Następstwem realizacji tego projektu będzie zakończenie pracy Grupy Ujawnić Prawdę. Wielu spośród sygnatariuszy Grupy zadeklarowało działalność w tworzącym się przy ZR oddziale Stowarzyszenia Osób Represjonowanych w stanie wojennym.

Andrzej Filipczyk

www.solidarnosc.rzeszow.org.pl          www.opcja.pop.pl         www.akta.bies.pl