Nie ma chyba żadnego innego społeczeństwa na świecie, które tyle uwagi poświęcałoby kwestii narodu i sensu jego istnienia, co Polacy. Z rozmaitych przyczyn natury historycznej, geopolitycznej i intelektualnej, tak samorodnej jak i importowanej z zagranicy, to naród znajduje się w centrum polskiej refleksji.

Oto zasadnicza różnica w stosunku do tradycji zachodniej, która – od Jeana Bodina, Thomasa Hobbesa i Georga W.F. Hegla – permanentnie obraca się wokół problemu państwa stanowiącego centrum organizacyjne życia zbiorowego. W tradycji zachodniej przyjmuje się, że państwo nie jest dziełem narodu, lecz – przeciwnie – to państwo go tworzy w długim procesie narodowotwórczym, którego początki giną w średniowiecznych dziejach. O ile w Polsce refleksja na temat narodu jest bardzo rozwinięta, o tyle myśl o państwie nadal znajduje się w powijakach. I w tymże stanie etatystycznego intelektualnego niedorozwoju w 1989 roku wyszliśmy z komunizmu i wpłynęliśmy na głębokie, a mętne wody integracji europejskiej i globalizacji.